-
Athavanitil Moti ( अठवणितील मोती )
एखाद्या क्षेत्रात काम करायला मिळणे ही एक संधी असते; परंतु त्या संधीचे सोने करण्यासाठी कर्तृत्व लागते. कर्तृत्वाला परिश्रमाची जोड व नशिबाची साथ असली की ते ते क्षेत्र त्या त्या कर्तृत्ववान व्यक्तीच्या नावाने ओळखले जाते. तीर्थस्वरूप प्रभाकरचा व मराठी रंगभूमीचा असा अन्योन्य संबंध आहे. सन १९४८ ते २०११ पर्यंतच्या प्रदीर्घ काळात ती.प्रभाकरने आयुष्यातील क्षण अन् क्षण नाट्यसेवा व नाट्यचिंतनातच खर्च केला. या कालावधीत त्याच्या आयुष्यातील अनेक व्यक्ती, घटना भूतकाळात जमा होऊन त्या स्मृतीरुपही झाल्या. त्या सार्‍या स्मृतींना आपल्या शैलीदार शब्दांच्या मोत्यांमध्ये गुंफून त्या आठवणींना सुंदर रूप ती.प्रभाकरने या ग्रंथात बहाल केले आहे. सर्व आयुष्यभर रंगभूमीवरील २८ फुटांचा रंगमंच भव्य आणि सुंदर करण्यात खर्ची घालणार्‍या या नाट्यसेवक नटसम्राटाने आपल्या आठवणीही अशा नाट्यमय कथन केल्या की, त्या आठवणींचा आठवही मनोज्ञ व्हावा! पुन:पुन्हा आठवून आठवून आठवणीने या आठवणी वाचून त्या नाट्यमय प्रभाकरला अभिवादन करावे इतकेच!
-
Mahasphotatil Vishva ( महास्फोटातील विश्‍व )
दहा सप्टेंबर 2008 ला विश्‍वनिर्मितीचा महास्फोट प्रयोग सुरू झाला आणि त्याबाबतच्या उलटसुलट चर्चाही रंगल्या. अनेकांनी त्यासंबंधीच्या अंधश्रद्धांना खतपाणी घातले. पण त्या वेळी एक महत्त्वाची गोष्ट घडली आणि ती म्हणजे या प्रयोगाने विश्‍वनिर्मितीचा विषय सर्वसामान्यांपर्यंत नेला. साहजिकच आपल्या मनात प्रश्‍न येतो, की हे विश्‍व आहे तरी कसे? 1920 च्या दशकात एडविन हबल या खगोलशास्त्रज्ञाने आकाशनिरीक्षणातून विश्‍व प्रसरणशील आहे, हा सिद्धान्त मांडला आणि विश्‍वाला गतिमान केले. विश्‍व फक्त विस्तारतच आहे असे नाही, तर ते वाढत्या गतीने विस्तारत आहे, असे 2011 चा भौतिकशास्त्राचा नोबेल पुरस्कार मिळवणारे सॉल पर्लमुट्टर, ऍडम टीस व ब्रायन स्मिट या तीन खगोलशास्त्रज्ञांनी सांगितले. अतिदूरच्या सुपरनोव्हांचा (स्फोट पावणारे तारे) अभ्यास करून त्यांनी हा निष्कर्ष काढला आहे. परिणामी महास्फोट सिद्धान्ताला अधिकच बळकटी मिळाली. अशा या गतिमान विश्‍वाची आणि "सर्न' (युरोपियन ऑर्गनायझेशन फॉर न्यूक्‍लिअर रिसर्च) या ठिकाणी चाललेल्या महाप्रयोगाची माहिती देणारे डॉ. निवास पाटील यांचे "महास्फोटातील विश्‍व' हे पुस्तक आहे.